Fitness van de Straat
Interview met Sjoerd Bakker, oprichter van 1104 Fitclub
HOORN - Als scholier was Sjoerd geen makkelijke jongen. Hij was liever op straat dan op school of in de sporthal. Zijn droom was basketbal prof worden in de NBA, maar van z'n ouders moest hij studeren. Sinds 2007 is hij actief als jongerenwerker bij Swazoom in Amsterdam-Zuidoost. In 2015 startte hij met 1104 Fitclub, een straatfitness concept waar jongeren fysiek en mentaal worden klaargestoomd voor een succesvolle toekomst. Een gesprek over diversiteit, problematiek en ambitie.
Sjoerd Bakker (rechts) - jongerenwerker en oprichter van 11o4 Fitclub.
Waarom ben je jongerenwerker geworden?
Vanwege de wisselwerking die je hebt met mensen uit verschillende culturen en achtergronden. Mijn eerste vriendjes waren Surinaams of Marokkaans. Ik kwam uit een middenklasse gezin, maar de rest niet. Ik merkte dat ze anders in het leven stonden en andere issues hadden. Ze trokken zich aan mij op. Als een vriend problemen had op school, nam ik hem mee naar huis, zodat mijn vader een brief voor hem kon schrijven. Dat soort dingen. Omdat zijn ouders het Nederlands niet goed beheersten of de weg naar de instanties niet wisten. Ik kende de weg, dus waarom zou ik ze niet helpen?
Je komt uit Hoorn. Wat heb jij met Amsterdam-Zuidoost?
Nadat m'n ouders uit elkaar gingen kreeg m'n vader een nieuwe vriendin. Zij deed jongerenwerk in Zuidoost, dus daar ben ik in de zomer een keer gaan kijken. Letterlijk iedereen was op straat, ze hingen in of om hun auto's en bij speelveldjes. Je hoorde muziek, mensen praatten luid, er was daar van alles aan de gang. En overal waar je keek zag je jongeren. Het bruiste echt. Dat sprak me meteen aan. Ik wilde het me eigen maken en er iets mee doen. Swazoom zocht in 2007 een activiteitenbegeleider en ik werd aangenomen. Nu werk ik nog steeds met kinderen en tieners van twaalf tot eenentwintig jaar.
"Dat macho-cultuurtje kende ik wel uit het basketbal, dus daar paste ik goed tussen."
Hoe is 1104 Fitclub ontstaan?
In 2012 begon ik in Holendrecht te werken, ook wel bekend als het 'afvoerputje' van Zuidoost. Bij het stangenpark hingen gespierde gasten rond. Dat macho-cultuurtje kende ik wel uit het basketbal, dus daar paste ik goed tussen. We trainden een tijdje samen en ik nodigde een paar nieuwe jongens uit. Zo groeide de groep verder uit. Ik wilde het professioneler aanpakken en me meer gaan richten op probleemjongeren. Dat werd 1104 Fitclub in Kraaiennest. De naam komt van de postcode, een stukje regionale trots. We hebben nu een community van vijftig jongeren, met een harde kern van vijftien in de leeftijd van acht tot vierentwintig.
Wat is de gedachte achter 1104 Fitclub?
De jongeren waar ik mee werk voelen zich niet aangesproken door het verenigingsleven. Een paar zitten op voetbal, maar daarbuiten wordt er eigenlijk vrij weinig in groepsverband gesport. Ze vervelen zich, hebben het thuis vaak niet makkelijk en worden opstandig. Het enige alternatief is straathangen en dat gaat van kwaad tot erger. De echte problemen los je niet op door alleen fysiek te trainen. Daar moet je ook mentaal stappen voor zetten. Je mindset veranderen.
Hoe pak je dat aan?
Bij Swazoom geef ik sociale vaardigheidstraining en gebruik ik empowerment technieken. Maar jongeren, en zeker puberende jongens, hebben de spanningsboog van een eekhoorn. Dat schoolse leren kennen ze niet. Daarom gebruik ik het fysieke trainen als middel om tot ze door te dringen. Ik doe altijd zelf mee. Eerst samen aan de bak en daarna begint het gesprek. Als ze weten dat je van een push-up naar tien kunt komen, dan kunnen ze dat vertalen naar de rest van hun leven. Van een bladzijde naar een nieuw hoofdstuk. Een probleem komt niet altijd tussen negen en vijf. Dan moet je er ook zijn in de weekenden en avonduren. Ik verweef dat met m'n andere taken. Het is een lifestyle geworden.
"Ze moeten zich veilig voelen. Als je in mijn groep iemand uitlacht, dan heb je echt een probleem."
Waar haal je je inspiratie uit?
Heb je de film Coach Carter gezien? Nou dat dus. Verder heb ik een aantal helden uit mijn vak en put ik ook uit m'n eigen ontwikkeling. Natuurlijk bestaan er vergelijkbare concepten in het buitenland. Een paar jaar terug kwam ik in aanraking met Bartendaz uit New York. De basis is het trainen met jongeren in de openbare ruimte bij gebrek aan budget of faciliteiten. Het is een combinatie van turnen, breakdance en straatfitness met een eigen sausje. Voor een uitwisselingsproject ben ik nu in contact met een groep in Brixton, Londen. Daar halen ze jongeren uit straatbendes door met ze te gaan sporten.
Wat maakt 1104 Fitclub anders?
De problematiek in Nederland is anders. Hier gaat het vooral om armoede, criminaliteit en uitzichtloosheid onder bepaalde lagen van de bevolking. Ook zijn wij meer pedagogisch, aan het opvoeden en vormen. Met 1104 bereik ik ook jongeren die niet zo snel sporten, waarmee je bijvoorbeeld obesitas kunt aanpakken. Ons succes komt ook door de ‘tone-of-voice’. We spreken nooit van 'kan niet'. Als mensen mijn Instagram of YouTube kanaal bekijken, is hun eerste reactie 'Het ziet er zo blij uit'. Ik probeer het stoere af te wisselen met het speelse en kind zijn. Dat maakt het kwetsbaar, krachtig en dapper. Als ze dat doorhebben, dan kunnen ze uit die comfortzone stappen en hun angstdrempels overwinnen.
Wat doet de straatcultuur met je?
Op straat heerst soms een vijandige sfeer. Je hebt continue het gevoel je te moeten bewijzen, van je af te moeten bijten en te vechten voor je veiligheid. Bij jongeren waar ik mee werk is de vader meestal absent. De jongens missen soms wat sociale vaardigheden. Ze geven je een hand, maar kijken je niet aan. Voor ons doodnormale dingen als 'Hoe loop je een winkel binnen? Hoe stel je jezelf voor? Wat straal je uit?' zijn voor hen een hele opgave. Om los te komen van de straatcultuur moeten ze zich eerst veilig voelen. Dat is ook een belangrijke voorwaarde in mijn groepen. Als je bij mij iemand uitlacht, dan heb je echt een probleem. Iedereen is welkom. Kinderen met overgewicht, kleine meisjes, badboys. Het is juist van alles door elkaar en dat zie je niet vaak.
Hoe ontstaat die vijandige sfeer volgens jou?
De straatcultuur zorgt voor verharding. Er is criminaliteit en mensen blijven rondlopen met psychische problemen. Armoede doet ook iets met je. Mensen willen geld verdienen. Drugs dealen lijkt dan een makkelijke optie. Straatroven zie je ook veel. Winkels die overvallen worden of het afpakken van drugs. In London zijn er gangs die je vasthouden. Dat heb je hier niet echt. Wel groepsvorming en straathangen. Vroeger vond ik het lastig om met de moeilijkere doelgroepen te werken. Daar was ik zelf niet 'straat' genoeg voor. Nu ik zelf in Zuidoost woon wordt het makkelijker om me erin te mengen. Je ontwikkelt daar iets in en verdient respect.
"Een jongen uit Groep Zes stak een klasgenoot met een schaar. En niet toevallig omdat ze aan het knutselen waren."
Hoe dichtbij komt de criminaliteit? Wat heb je zelf meegemaakt?
De meest heftige dingen die ik gezien heb waren in Kraaiennest. Schietpartijen, straatroven en mensen die met glas werden gestoken. De jongeren die hier opgroeien weten niet beter. Ze verliezen hun inlevingsvermogen en bekommeren zich minder om hun omgeving. Door posttraumatische stress worden ze angstig, schuw en bijten ze van zich af. Er is sprake van normvervaging. Ook bij hun ouders merk je dat. Ik had laatst een coachingsgesprek met een jongen uit Groep Zes, die een klasgenoot met een schaar had gestoken. En niet toevallig omdat ze aan het knutselen waren. Ze hebben een totaal andere belevingswereld.
Wat zijn voor jou de mooiste succesmomenten?
Er was een meisje dat verschillende problemen had, waardoor ze steeds van woonplek moest veranderen. Ondanks die onrustige situatie, bleef ze op de trainingen komen. Dat werkte heel inspirerend, ook voor de stoere gasten die naast haar trainden. Een ander werd uit huis gestuurd en aan zijn lot overgelaten. 1104 gaf hem structuur en houvast. Nu volgt hij een HBO Ondernemerschap in Rotterdam. Maar het kan ook iets kleins zijn, zoals wanneer we met z'n allen een ijsje gaan eten. Omstanders zien ons aan voor het stereotype jongere uit Zuidoost. Met 1104 laten we een andere kant zien. Zelfs als ik er niet ben gaan de jongens trainen. Dan sturen ze me trots foto's toe als bewijs. Dat zijn mooie dingen.
Waarom zijn er niet meer initiatieven zoals 1104 Fitclub?
We doen nu een uitwisseling met jongerenwerkers in Londen. Daar werkt het meer op een 'grassroots' manier: je verzamelt een groep gelijkgestemden met een idee, stapt naar de politiek en vraagt om subsidie in ruil voor stemmen. In Amerika worden dit soort initiatieven gesteund door sportmerken als Nike of Adidas. In Nederland sponsoren we wel sportteams, maar geen maatschappelijke initiatieven. Ik probeer die twee te combineren. Met subsidie kun je leuke dingen doen, maar je handje ophouden blijft vervelend. Daar ontstaan belangenverschillen door. Ik ben liever onafhankelijk, zodat ik geen concessies hoef te doen. Ik sta midden in de realiteit en zie dat die bewegingsvrijheid nodig is om echt iets moois neer te zetten.
"Soms mis ik de empathie. Mensen mogen best wat liever zijn voor elkaar."
Wat is je ambitie met 1104 Fitclub?
Ik wil heel graag met m'n team naar Groot-Brittannië, naar de Brixton Street Gym van Terrol Lewis. Hij is begonnen met het trainen van bendeleden op straat en heeft dat kunnen vertalen naar een fysieke locatie, een echte 'community street gym'. Zo'n plek, een pedagogische oase met fysiek trainen als middel, dat zou ik in Zuidoost willen neerzetten. Stenen zijn lastig te krijgen, maar het moet er gewoon komen. Dit heeft een potentie waar ik heilig in geloof.
Welke boodschap wil jij de wereld in krijgen?
Mensen mogen best wat liever zijn. Soms mis ik de empathie. Het lijkt alsof we steeds harder voor elkaar worden. Dat wordt versterkt door de problematiek rondom vluchtelingen en de haat naar moslims. Ik hoor het in het nieuws en merk het om me heen. Ook bij mijn jongeren. Maar als ik naar de Fitclub kijk, dan denk ik: die angst en dat wantrouwen zijn nergens voor nodig. Want alle verschillen zitten daar bij elkaar en het gaat goed. Om vooruit te komen, moeten het niet hebben over de verschillen, maar over de overeenkomsten. 1104 Fitclub moet een positieve tegenbeweging vormen. Waar straatjongeren kunnen uitgroeien tot sterke individuen die van waarde zijn voor zichzelf en hun omgeving. Dat is wat ik wil overdragen aan de volgende generatie.
__________________________________________
Einde bericht
Tekst door E.B. de Vries. Foto's en video door 1104 Fitclub.
Alle rechten voorbehouden aan 1104 Fitclub.
Foto 1 - Rondhangen onder de A10 bij Amsteldijk - Eigen foto
Foto 2 - Lopen langs de metrolijn bij Kraaiennest - Eigen foto
Foto 3 - Dippen bij Kraaiennest - Fotograaf: Les Adu
Foto 4 - Krachttraining bij Kraaiennest - Eigen foto
Foto 5 - Rugsteun - Fotograaf: Isaac Owusu
Voor foto's, meer informatie of samenwerking kunt u contact opnemen met Sjoerd Bakker via 1104fitclub@gmail.com.